Startup တစ်ခု စတင်တယ်ဆိုတာ စိတ်လှုပ်ရှားစရာ ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလမ်းကိုလျှောက်ဖို့အတွက် ကြံ့ခိုင်မှု (Resilience)၊ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှု (Clarity) နဲ့ ကိုယ်ဘာကြောင့် ဒီအရာကို တည်ဆောက်ချင်တာလဲဆိုတဲ့ ခိုင်မာတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေ လိုအပ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် Startup တစ်ခု မစတင်ခင်မှာ အနာဂတ် Entrepreneur တိုင်း ကိုယ့်ကိုယ်ကို မဖြစ်မနေ မေးသင့်တဲ့ မေးခွန်း (၅) ခု ရှိပါတယ်။
၁။ တကယ်စစ်မှန်တဲ့ ပြဿနာ (Real Problem) ကို ဖြေရှင်းနေတာ ဟုတ်ရဲ့လား?
အောင်မြင်တဲ့ Startup တွေဆိုတာ စိတ်ကူးပေါက်ရာ Idea တွေကနေ စတာမဟုတ်ပါဘူး။ "လက်တွေ့ ပြဿနာ" တွေကနေ စတင်ကြတာပါ။
ပြဿနာတစ်ခုဟာ ဖြေရှင်းဖို့ တန်ဖိုးရှိတယ်ဆိုတာ အောက်ပါအချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီမှပါ -
လူတွေက တကယ်ပဲ အခက်အခဲ (Pain Point) ဖြစ်နေတာ၊ စိတ်ပျက်နေတာမျိုး ဖြစ်ရမယ်။
အဲ့ဒီပြဿနာအတွက် အဖြေတွေကို ရှာဖွေစမ်းသပ်နေကြပြီ။
သူတို့ရဲ့ အခက်အခဲကို ကိုယ်တိုင် ကိုယ်ချင်းစာ နားလည်နိုင်ရမယ်။
ကိုယ့်ရဲ့ Customer က ဘယ်သူလဲဆိုတာ တိတိကျကျ သတ်မှတ်နိုင်ရမယ်။
ပြဿနာက မရှင်းလင်းရင် Startup ကလည်း ရေရာမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြဿနာက ခိုင်မာနေရင်တော့ Startup လုပ်ဖို့လမ်းစက အလိုလို ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်။
ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်မေးကြည့်ပါ - "ငါဖြေရှင်းမယ့်အရာက လူတွေ တကယ်ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ပြဿနာအစစ် ဟုတ်ရဲ့လား?"
၂။ မရေရာမှုတွေ (Uncertainty) အတွက် အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီလား?
Startup လောကမှာ ကြိုတင်ခန့်မှန်းလို့ရတာ ဘာမှမရှိပါဘူး။ ပုံမှန်လစာ (Fixed Salary) မရှိနိုင်သလို၊ အချိန်ဇယားအတိအကျလည်း မရှိပါဘူး။ အောင်မြင်မယ်လို့လည်း ဘယ်သူမှ အာမခံချက် မပေးနိုင်ပါဘူး။
ရင်ဆိုင်ရမှာတွေကတော့ -
ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိအားများ (Financial Pressure)
အစပိုင်းမှာ တိုးတက်မှုနှေးကွေးနေခြင်း
သံသယတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေနဲ့ စိတ်ခံစားချက် အတက်အကျများ
အမြဲတမ်း အသစ်အသစ်တွေကို လေ့လာနေရမယ့် Learning Curve များ
ဘာလုပ်လုပ် အဆင်မပြေတဲ့ နေ့ရက်များ
ဒီလို မရေရာမှုတွေက သင့်ကို ကြောက်လန့်သွားစေမယ့်အစား စိတ်လှုပ်ရှားစရာ (Exciting) ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်တော့ အဆင်သင့် ဖြစ်နေပါပြီလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။
၃။ မှန်ကန်တဲ့ Team (သို့) Co-founder ရှိပြီလား?
Startup တစ်ခုကို တစ်ယောက်တည်း လုပ်မယ်ဆိုရင်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပိုပြီး ခက်ခဲပါလိမ့်မယ်။ ခိုင်မာတဲ့ Co-founder သို့မဟုတ် Team တစ်ခုရှိတာက သင့်လုပ်ငန်းကို ပိုပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိစေပါတယ်။
ကောင်းမွန်တဲ့ Co-founder တစ်ယောက်ဆိုတာ -
ယုံကြည်စိတ်ချရသူ ဖြစ်ရမယ်။
တန်ဖိုးထားမှုချင်း (Values) တူညီရမယ်။
ကိုယ်မကျွမ်းကျင်တဲ့အပိုင်းတွေကို သူက ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရမယ်။
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်သူ (Emotionally Stable) ဖြစ်ရမယ်။
ရေရှည်လက်တွဲဖို့ ကတိကဝတ်ရှိသူ ဖြစ်ရမယ်။
သတိထားရမှာက - Co-founder ကောင်းတစ်ယောက်က သင့်အောင်မြင်မှုကို အဆများစွာ တိုးတက်စေနိုင်သလို၊ Co-founder မှားသွားရင်လည်း သင့်ပြဿနာတွေကို အဆများစွာ ပွားများစေနိုင်ပါတယ်။
၄။ User တွေနဲ့ အမြဲမပြတ် စကားပြောဖို့ ဆန္ဒရှိလား?
အကောင်းဆုံး Founder တွေဟာ သူတို့ရဲ့ User တွေနဲ့ အချိန်အများကြီး ပေးလေ့ရှိပါတယ်။
သင် ဒီလိုလုပ်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်ရပါမယ် -
မေးရခက်တဲ့ မေးခွန်းတွေကို မေးရဲရမယ်။
User တွေရဲ့ အပြုအမူ (User Behavior) ကို နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း နားလည်အောင် ကြိုးစားရမယ်။
Ego မပါဘဲ နားထောင်နိုင်ရမယ်။
ထပ်ခါထပ်ခါ စမ်းသပ်ပြုပြင်တာ (Iterate) လုပ်နိုင်ရမယ်။
လိုအပ်ရင် ဦးတည်ချက် ပြောင်းလဲနိုင်ရမယ် (Pivoting)။
User တွေနဲ့ စကားပြောတယ်ဆိုတာ တစ်ခါတည်းလုပ်ရမယ့် အလုပ်မဟုတ်ပါဘူး။ အကျင့်တစ်ခုလို (Habit) စွဲမြဲနေရမယ့် ကိစ္စပါ။ လူတွေကို ပိုနားလည်လေလေ၊ သင့် Product က ပိုကောင်းလာလေလေပါပဲ။
၅။ ရေရှည် Focus ထားနိုင်ပါ့မလား?
Startup တွေ ကျဆုံးသွားတာက တစ်ညတည်းနဲ့ ဖြစ်သွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ အာရုံစူးစိုက်မှု လျော့နည်းတာ၊ Focus မရှိတာ၊ ဒါမှမဟုတ် ဟိုဟာလုပ်ချင် ဒီဟာလုပ်ချင်နဲ့ အရာရာကို လိုက်လုပ်မိတာတွေကြောင့် တဖြည်းဖြည်း ကျဆုံးသွားကြတာပါ။
Focus ထားနိုင်ဖို့ဆိုတာ -
အရာတစ်ခုတည်းကိုပဲ ကောင်းအောင် တည်ဆောက်တာ။
မလိုအပ်တာတွေကို ငြင်းပယ်ရဲတာ (Say No)။
ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ Idea အသစ်တွေကို လျစ်လျူရှုနိုင်တာ။
ပြိုင်ဘက်တွေကို လိုက်တုပတာမျိုးကို ရှောင်ကြဉ်တာ။
တိုးတက်မှု နှေးကွေးတဲ့ ကာလတွေမှာလည်း လက်မလျှော့ဘဲ ဆက်လုပ်တာ။
Focus ဆိုတာ မွေးရာပါ ပါလာတဲ့အရာ မဟုတ်ပါဘူး။ လေ့ကျင့်ယူရတဲ့ အရာပါ။ ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ အောင်မြင်မှုအတွက် အခိုင်မာဆုံးသော လိုအပ်ချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါဆို... Startup တစ်ခု စလုပ်သင့်ပြီလား?
အောက်ပါအချက်တွေရှိရင် သင် စတင်သင့်ပါတယ် -
လူတွေ တကယ်ခံစားနေရတဲ့ ပြဿနာ (Painful Problem) တစ်ခုကို ရှာတွေ့ထားတယ်။
မရေရာမှုတွေ (Uncertainty) ကို လက်ခံနိုင်တယ်။
ခိုင်မာတဲ့ Team ကို တည်ဆောက်နိုင်တယ် (သို့) ရှာဖွေနိုင်တယ်။
လူတွေနဲ့ စကားပြောရတာ၊ User တွေကို နားလည်အောင်ကြိုးစားရတာ နှစ်သက်တယ်။
အချိန်ကြာမြင့်စွာ အာရုံစူးစိုက် (Focus) လုပ်နိုင်တယ်။
အောက်ပါအချက်တွေကြောင့်ဆိုရင် သင် မစတင်သင့်ပါဘူး -
ဂုဏ်ပကာသန (Status) လိုချင်လို့၊ "Founder Lifestyle" ကို သဘောကျလို့။
ငွေမြန်မြန်ရချင်လို့။
ဖိအားတွေအောက်မှာ သင်ယူရတာကို မကြိုက်ရင်။
ရေရှည် ကတိကဝတ် (Long-term commitment) အတွက် အဆင်သင့် မဖြစ်သေးရင်။
ပြဿနာတစ်ခုကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် ပြင်းပြတဲ့ စိတ်ဆန္ဒ (Obsessed) မရှိရင်။
နိဂုံးချုပ်
Startup လုပ်တယ်ဆိုတာ သာယာတဲ့ လမ်းတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကြီးထွားတိုးတက်မှု (Growth) ရှိတဲ့ လမ်းပါ။ တခြား မြန်မြန် သင်ယူနိုင်မယ်၊ မြန်မြန် ကျဆုံးနိုင်သလို့ အမှားပြင်ပြီးမြန်မြန် ပြန်ကောင်းလာနိုင် တဲ့ပါလမ်းတစ်ခုပါ။
တကယ်လို့ Startup Journey တစ်ခုမှာ မရေမရာခံစားနေရရင် ဒါဟာ ပုံမှန်ပါပဲ။ အမှားတွေကနေသင်ယူရင်း လက်မလျော့တမ်း စမ်းသပ်မှုတွေလုပ်ရင်းနဲ့ ယုံကြည်မှုတွေ တစတစ ခိုင်မာလာတတ်တာ Startup တစ်ခုရဲ့ လမ်းစဉ်တစ်ခုပါ။
Entrepreneurship လမ်းကြောင်းက သင့်အတွက် မှန်ကန်မလားဆိုတာ စူးစမ်းလေ့လာနေတယ်ဆိုရင်... Venture Lab က သင့်ကို လမ်းပြပေးဖို့ အသင့်ရှိပါတယ်။
Knowledge. Network. Mindset.